Hyrje

Në kërkimin për të kuptuar kulturën dhe historinë e popujve të lashtë të Mesdheut, një nga komunitetet më intriguese janë etruskët. Ky popull, i cili jetonte në qendrën e Italisë, ka lënë pas shumë mister dhe pyetje të papërgjigjura. Njëra prej aspekteve më të interesanta të etruskëve është marrëdhënia e tyre me popujt fqinj bregdetarë të Mesdheut.

Etruskët dhe Marrëdhëniet me Popujt Bregdetarë të Mesdheut

Etruskët ishin shpesh nëntrata aleancash dhe në luftëra me popujt fqinj bregdetarë të Mesdheut Perëndimor, të tilla si Feniksianët dhe Greqët e Magna Graecia (sot pjesë e jugut të Italisë). Për këto popuj, etruskët ishin konsideruar si pirate, megjithëse pirateria ishte një praktikë e zakonshme në atë kohë.

Lufta Ushtarake dhe Anijet « PROEMBOLON »

Gjatë konfliktit me qytetet greke të jugut të Italisë, etruskët vepronin sikur ishin ekspedita të vërteta të luftës ushtarake pirate. Anijet e tyre ishin fort të forcuar dhe ishin të pajisura me një strukturë të veçantë të quajtur « PROEMBOLON ». Kjo ishte pjesa e përparme dhe e ulët e nivelit të ujit të anijes, e cila përbëhej nga një pikë ose hu prej bronzi, dhe kishte për qëllim të mbrojtur ushtarët nga përleshjet midis anijeve.

Etimologjia e Termit « PROEMBOLON »

Në gjuhën shqipe, termi « PROEMBOLON » është unik dhe përdoret për të përshkruar pjesën e përparme të anijes që mbulohej nga uji i detit. Termi vjen nga shprehja « PRROI E MBULON ».

Helmët « EMBOLON » dhe Roli i Tyre

Në kontekst ushtarak, etruskët përdornin edhe helmë të quajtura « EMBOLON », që janë të afërta me termin « PROEMBOLON » por pa parashtesat « P-R-O ». Kjo rrjedh nga gjuha shqipe, ku « EMBOLON » = « E MBULON », dhe përdorej për të mbrojtur dhe sulmuar ushtarët në beteja.

Derivatet e Fjalës « EMBOLON »

Fjalë të tjera që rrjedhin nga « EMBOLON » përfshijnë termat si « embolia », që është një sëmundje e mushkërive; « Embolismo », që është një lutje liturgjike në kanunin e Meshës Katolike; dhe « Embolismale », që në kalendarin grek, gjulian dhe hebre është futja e një muaji të shtuar.

Përfundim

Kështu, etruskët jo vetëm që ishin një forcë të rëndësishme në Mesdheun e lashtë, por edhe kanë lënë pas një trashëgimi që ka pasqyruar ndikimet e gjuhës dhe kulturës shqiptare në terma si « PROEMBOLON » dhe « EMBOLON ».